Een toast op vervlogen tijden: Historische herbergen in Innsbruck

Het stadsarchief/stadsmuseum van Innsbruck heeft meer dan 100.000 gedigitaliseerde foto's in zijn collectie. In maart 2020 lanceerde het Archief/Museum een blog met de naam "Innsbruck erinnert sich (Innsbruck herinnert zich)" gelanceerd, waar regelmatig artikelen met historisch beeldmateriaal worden gepubliceerd. De blog stimuleert ook de deelname en bijdrage van zijn bezoekers en daarom worden steeds meer interessante feiten via dit platform gedeeld en bewaard.

In tijden van pandemie vind ik dat we blij mogen zijn met online bronnen als deze om onze geest te verrijken en onze verbeelding uit te breiden. Curator Niko Hofinger van het Stadsarchief wees erop dat hun artikelen over historische herbergen/pubs bijzonder populair zijn geweest, waarschijnlijk omdat onze zorgeloze bezoekjes aan de kroeg erg werden gemist. Aangezien de fysieke tentoonstellingen dit jaar zijn hervat, hebben de curatoren besloten een tentoonstelling over dit onderwerp te houden en er door middel van ruimtelijke vormgeving een extra dimensie aan toe te voegen.

SCÈNES UIT VERVLOGEN TIJDEN

De tentoonstelling bestond uit twee delen: het eerste ging over de ervaringen van de gastenin de herbergen, zowel binnen als buiten. Het tweede behandelde de achtergrond van het bedrijf, de reclame en de aanwezigheid van de herbergen en de klanten in de stad.

Bij de ingang van de tentoonstelling werden een schilderij van een kleerkast en een hoed aan de muur gehangen om ons eraan te herinneren dat we nu een apart etablissement betraden.

De eerste zaal, waarin houten elementen zijn verwerkt, lijkt op een "Stube" met een twist. Een "Stube" betekent letterlijk "kamer", maar duidt waarschijnlijk op een verwarmde woonkamer of een gezellig salon waar gedineerd, gedronken en plezier gemaakt wordt. Deze Stuben zijn nog steeds gebruikelijk in Tirol. Omdat in de tentoonstelling alleen de herbergen werden getoond die niet meer in bedrijf waren, heeft de ontwerper Christian Höller de wandpanelen en het meubilair schuin geplaatst om wat afstand te creëren ten opzichte van de Stuben die we gewend zijn.

ONTMOETEN, BEGROETEN EN DRINKEN

Er stond een tafel met gemonteerde banken in de stijl van de traditionele Tiroolse eetzalen. De in deze hoek uitgestalde voorwerpen zijn de aanwijzingen om u het geluid van kaartspelen, gesprekken, bestek en instrumenten voor te stellen, evenals de geur van alcohol, voedsel, tabak en de mengelmoes van mensen.

De aangrenzende kamer daarentegen gaf de indruk van een lommerrijke gastentuin waar huismussen graag kwamen.
Waren deze tuinen maar bewaard gebleven!

Hoewel veel historische herbergen in de stad Innsbruck echt geen sporen meer nalaten, staat het glorieuze gebouw van de Breinössl nog steeds in de Maria-Theresien-Straße.

Naast de herbergen in de binnenstad waren er ook herbergen in de voorsteden die zich richtten op de dagjesmensen. Sommige zijn nog steeds in bedrijf (maar die op de foto hieronder niet)!

ENTERTAINMENT

Deze ouderwetse Gasthäuser (gasthuizen) waren meer dan de cafés die we vandaag de dag kennen, want ze hadden echte podia voor voorstellingen. Deze voorstellingen varieerden van poppentheater, worstelen, symfonische orkestconcerten tot volksliederen en volksdansen. Sommige oude foto's van de artiesten en hun coulissen deden me denken aan de Tiroler Abend voorstelling die ik vorig jaar in Innsbruck zag - de vader van de oprichter trad ook op in het Breinössl in de Maria-Theresien-Straße aan het eind van de 19e eeuw.

EEN STUKJE VAN DE SAMENLEVING

Privé-ruimte voor gezelligheid of amusement was vroeger schaars en de herbergen speelden de rol van gemeenschappelijke huiskamers, waar mensen uit alle lagen van de bevolking onderdak vonden. Verschillende clubs en verenigingen deden een beroep op de herbergen om er hun activiteiten te organiseren, gaande van drinkspelen tot politieke campagnes. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er wrijvingen ontstonden tussen verschillende groepen en achteraf gezien waren sommige conflicten de vonken voor de branden - of het topje van een ijsberg.

HET KRUISPUNT VAN NATIONALE IDENTITEITEN EN IDEOLOGIEËN

Innsbruck ligt dicht tussen Duitsland en Italië en deze overlapping van culturen kwam tot uiting in sommige van die caféruzies. Zo brak er in 1904 een vechtpartij uit toen een groep Italiaans sprekende Tiroolse studenten feest vierde in de herberg Weißes Kreuz bij het Gouden Dak. (Een deel van het moderne Italië behoorde tot 1918 tot het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijk.) De studenten vierden de verdere opname van Italiaanse aspecten in de universiteit, maar de voorstanders van de Duitse afkomst van Oostenrijk vonden het allemaal maar niks. Verhitte woordenwisselingen leidden uiteindelijk tot een dodelijk slachtoffer in de strijd en dit handgemeen trok internationaal veel media-aandacht. De rancune breidde zich later ook uit naar de Italiaanse winkels in Innsbruck.

Volgens een volkstelling die in 1910 in Tirol (met inbegrip van Zuid-Tirol, dat nu Italiaans is) werd gehouden, verklaarde 57,3% van de mensen Duits als hun hoofdtaal, terwijl 42,1% hoofdzakelijk Italiaans sprak. De dynamiek was toen heel anders.

Bij een ander incident was aandacht trekken het voornaamste doel van de provocateurs. In 1932 - het jaar voordat Hitler kanselier van Duitsland werd - stormden de steeds radicaler wordende nationaal-socialisten het sociaal-democratische bolwerk binnen op zoek naar problemen, in de hoop hun status te verhogen en de achterstand op hun Duitse leeftijdsgenoten in te lopen. Enkele honderden mannen vochten in de herberg Goldener Bär in Hötting en één nazi-lid sneuvelde. Zelfs een agressieve hond zou zijn gedood door een politie rapier (te zien in deze tentoonstelling).

VOORWERPEN IN DE ZAAK

Ook tentoongesteld werden de bierflessen en glazen die eigendom waren van de plaatselijke brouwerijen en herbergen. Het zilverwerk en de keramische eetserviezen droegen het wapen van Innsbruck omdat ze afkomstig waren uit de door de stad beheerde panden.

De gastenboeken waren een voortdurende samenwerking tussen de gasten. In het gastenboek van de herberg Fechtl stonden intrigerende tekeningen, terwijl het gastenboek van de Hungerburgseehof jaren later werd vernield met pagina na pagina antisemitische opmerkingen.

Ik was vooral geïnteresseerd in de grote verscheidenheid aan lettertypes die op de affiches, ansichtkaarten, menu's en overheidsdocumenten werden gebruikt. De menu' s in de vitrine werden door het stadsarchief verzameld toen de Oostenrijkse Schilling door de Euro moest worden vervangen en vormden samen een momentopname van het culinaire landschap in die tijd.

Een genre van de postkaarten prees eigenlijk het wonder van de roes.
Is dit ook hoe u zich de Maria-Theresien-Straße herinnerde?

Na het zien van de tentoonstelling wilde ik eigenlijk meer weten - vooral over de vrouwelijke klanten, herbergiers en personeel in het begin van de 20e eeuw. Ik denk dat het leven van vrouwen in deze tijd een eigen tentoonstelling verdient!

Tentoonstelling:
Kroeggeschiedenis: Nuchtere feiten uit voormalige cafés in Innsbruck
van 15 juli 2021 tot 25 februari 2022, maandag tot vrijdag 09.00~17.00 uur
in het Stadsarchief / Stadsmuseum van Innsbruck